Lễ hội Khù già già – Nét văn hóa độc đáo của đồng bào Hà Nhì Bát Xát - Lào Cai

Lễ “ Khù già già” hay còn gọi là Tết Hà Nhì là một nét văn hóa tín ngưỡng của tục thờ thần nông, thần rừng thần nước của bà con đồng bào Hà Nhì. Người ta tổ chức ra lễ hội này cũng giống như lễ “phồn thực” cầu cho mùa màng bội thu, cây cối tươi tốt, chăn nuôi phát triển của bà con miền xuôi. Tuy nhiên, với nét độc đáo riêng thì lễ hội này đang ngày càng trở thành nét văn hóa để người ta tìm hiểu và giao lưu. Tham gia vào buổi Khù già già nhất định sẽ cho bạn những điều đáng nhớ.

Những điều  chưa biết về lễ hội Khù già già đồng bào Hà Nhì Bát Xát

Lễ hội Khù già già năm nay được tổ chức vào ngày 30/6. Nhưng theo phong tục hàng năm thì sẽ được tổ chức một trong các ngày từ 10/5 đến 12/5 âm lịch. Lễ hội này đã có từ lâu và được truyền từ đời này qua đời khác và nó đã trở thành nét văn hóa truyền thống. Chính vì thế mà lễ hội này đã được phong thành Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Tại lễ hội Khù già già sẽ có nhiều hoạt động, chủ yếu người ta tổ chức ra để thể hiện tinh thần đoàn kết của bà con đồng bào cũng như làm lễ để cầu mong cho sự phát triển của nông nghiệp. Để chuẩn bị cho lễ hội người ta đã phải chuẩn bị cho rất lâu. Ngày xưa khi chưa được nhiều người biết đến thì làm khá đơn giản. Nhưng nay thu hút được nhiều khách du lịch đến tham gia hơn nên chính quyền địa phương luôn mong muốn có thể làm thật bài bản và để lại ấn tượng trong du khách.

Để làm lễ, người ta sẽ bắt đầu đóng góp với nhau để sửa lều, dựng lều mà vẫn hay gọi là “ Nhà công viên” để thờ thần nông, thần nước, thần rừng. Bên cạnh đó sẽ dựng thêm một cây đu để hôm sau thầy cúng tại đấy. Người trong làng cũng chọn mua trâu và các đồ ăn để làm mâm cúng. Trong ngày đầu tiên, bà con bản làng sẽ mổ trâu để hiến sinh. Người được giao nhiệm vụ hiến trâu phải là người có sức khỏe, được sự tín nhiệm của bản làng để lấy may cho mùa màng và sự phát triển về sau. Trâu sau khi được hiến sẽ mang ra chia cho các gia đình trong bản, gia đình nào có người vi phạm pháp luật sẽ không được tặng.

Mỗi gia đình trong bản cũng sẽ làm một mâm nhỏ để cúng thần nông riêng. Những người phụ nữ sẽ dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, sau đó tự tay làm bánh dày từ nếp nhà để cúng tổ tiên. Trên mâm cúng sẽ có thịt trâu và bánh dày, người đàn ông trong nhà sẽ làm nhiệm vụ thờ cúng.

Sang ngày hôm sau, các gia đình sẽ chuẩn bị một bàn cúng để mang ra Nhà công viên để cúng thần. Mâm bao gồm thị trâu và một số sản phẩm nông nghiệp đặc trưng. Thầy cúng sẽ làm nhiệm vụ của mình, gắp các loại thức ăn bỏ vào cây đu được dựng từ hôm trước để cầu cho sự gắn kết và phát triển. Sau khi cúng xong thì mọi người sẽ tham gia chơi đu với nhau. Tàn cuộc đến chiều tối thì cùng nhau tụ tập ăn uống, nhất là phần thịt trâu được nấu thành nhiều món và uống cùng với rượu ngô, rượu nếp.

Một phong tục tín ngưỡng vô cùng độc đáo, nếu có cơ hội thì bạn nên tham gia lễ hội này một lần để hiểu thêm về những quan niệm của bà con nơi đây. 

Theo Vietnam Traveller

Số tạp chí: 1014-08/2022

Tác giả: Nguyễn Văn Nhất