Tháp Bà Ponagar - Di sản văn hóa Chăm Pa lớn nhất Việt Nam

Khám phá Tháp Bà Ponagar

1. Giới thiệu Tháp Bà Ponagar 

Tháp Bà Ponagar Nha Trang còn có tên gọi khác là Yang Po Inư Nagar hay Yang Pô Ana Gar (Inư, Ana trong tiếng Chăm, Eđê, Jarai có nghĩa là giống Cái) (tên đầy đủ là Po Inư Nagar, hay còn gọi là Po ANagar). Đây là ngôi đền Chăm Pa nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 10-12 mét so với mực nước biển, ở cửa sông Cái (sông Nha Trang) tại Nha Trang - Khánh Hòa.

Tháp Ponagar được xây dựng trên một khoảng đất khá rộng rãi, bằng phẳng của một quả đồi đá hoa cương nhỏ, cao trên 10m so với mực nước biển từ khoảng thế kỷ 8 - 13. Đến với Tháp Bà Ponagar Nha Trang, bạn không chỉ được khám phá kiến trúc độc đáo của tộc người Chăm cổ mà còn có thể thư giãn, hòa mình vào không gian yên bình, thanh tịnh.

Xem thêm: Tháp Chăm

2. Tổng thể kiến trúc của tháp Ponagar 

Tổng thể kiến trúc của tháp Bà Ponagar gồm 3 tầng, đi từ dưới lên trên. Ở tầng thấp, ngang mặt đất bằng là ngôi tháp cổng mà nay không còn nữa. Từ đấy có những bậc thang bằng đá dẫn lên tầng giữa.

Ở tầng giữa gọi là Mandapa dành cho khách hành hương nghỉ ngơi, chuẩn bị lễ vật. Mandapa dài 20m, rộng 15m, gồm 4 hàng cột hình bát giác (bao gồm 10 cột lớn và 12 cột nhỏ). Trên thân các cột lớn có các lỗ mộng, khoét sâu vào thân cột, đối xứng ngang bằng với đỉnh của các cột nhỏ.

Tầng trên cùng là nơi các ngọn tháp tọa lạc. Những ngôi tháp được xây dựng theo kiểu Chăm, gạch xây rất khít mạch, không nhìn thấy chất kết dính. Tháp thờ chính ở dãy trước khá lớn và cao khoảng 23m, là tháp Ponagar.

Tháp có 4 tầng, mỗi tầng đều có cửa, tượng thần và hình thú bằng đá. Bên trong là tượng nữ thần (cao 2,6m) tạc bằng đá hoa cương màu đen ngồi trên bệ đá uy nghiêm hình đài sen, lưng tựa phiến đá lớn hình lá bồ đề. Đây là một kiệt tác về điêu khắc Chăm Pa, là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật tượng tròn và chạm nổi. Trên đỉnh tháp có tượng thần Shiva cỡi ngưu thần Nandin và các tượng linh vật như chim thiên nga, dê, voi…

Xem thêm: Khám phá vùng đất Tây Tạng - thánh địa của Phật Giáo

3. Lễ hội văn hóa Chăm – Kinh hòa quyện

Trong sử sách cũng như tiềm thức của người Chăm, vai trò của nữ thần thiên y Ana Ponagar đặc biệt quan trọng và đó là biểu tượng người phụ nữ duy nhất được tôn thờ độc lập. Mọi người tin Ponagar là vị thần đầy quyền năng, sáng tạo… Mẹ xứ sở không chỉ nâng đỡ người Chăm từ những bước đi đầu tiên thời lập quốc, mà luôn luôn dẫn dắt đời sống tinh thần của từng gia đình cũng như cả cộng đồng.

Trải bao thăng trầm lịch sử, người dân sinh sống dọc đôi bờ sông Cái (tỉnh Khánh Hòa) vẫn lưu truyền huyền tích thánh mẫu Thiên y Ana. Hàng năm, lễ hội tháp Bà được tổ chức trọng thể từ ngày 20 - 23 tháng ba âm lịch. Người Chăm, người Kinh ở khắp nơi, mang theo lễ vật, hành hương về tháp Bà Ponagar Nha Trang, thành tâm bày tỏ lòng biết ơn đối với một người phụ nữ đã có công chỉ dạy dân lành biết cách làm ăn, sinh sống bằng nghề nông.

Khi tới tham quan tháp Bà, bạn có thể kết hợp với các địa điểm khác ở trung tâm thành phố như VietWonders Nha Trang, Chùa Long Sơn, Nhà Thờ Đá, Viện Hải Dương Học,... Đặc biệt nhất là du khách nên tranh thủ ghé khu suối khoáng nóng Tháp Bà gần đó, một "đặc sản" đặc biệt không thể bỏ qua khi đến với thành phố biển Nha Trang xinh đẹp!.

Xem thêm: Đến những địa điểm này để trải nghiệm bơi cùng ngựa

Theo Vietnam Traveller

Số tạp chí: 1026-09/2022

Tác giả: Phạm Hương Mai