Tháp Chàm Ninh Thuận - khám phá những vẻ đẹp huyền bí

Tuy Ninh Thuận là một vùng đất khô cằn và thời tiết rất nắng nóng nhưng nơi đây cũng có rất nhiều vẻ đẹp hoang sơ và quyến rũ để du khách chiêm ngưỡng và khám phá. Trong đó, tháp Chàm Ninh Thuận cổ là nơi được rất nhiều du khách trong và ngoài nước yêu thích.

Tháp Chàm Ninh Thuận có kiến trúc nghệ thuật vô cùng độc đáo và đặc sắc. Khi tới đây, bạn sẽ được chiêm ngưỡng sự độc đáo và ấn tượng của nghệ thuật điêu khắc tháp Chăm cổ mang lại. Đặc biệt, những dấu tích văn hóa nơi đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nét đẹp văn hóa cũng như con người

Tháp Chàm Ninh Thuận ở đâu? 

Đây là một cụm di tích nổi tiếng của đất nước Cham-pa cũ. Nằm trên đồi Trầu, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang tỉnh Ninh Thuận. Cái tên Poklong Garai là chỉ chung cho cụm di tích 3 tháp Chàm là tháp chính, tháp lửa và tháp cổng, 3 tháp này được đánh giá là còn nguyên vẹn nhất trong số 6 tháp Chàm còn xót lại cho đến nay. Cách trung tâm thành phố Phan Rang khoảng 7 km về phía Tây, tháp Po Klong Garai là một cụm tháp nổi tiếng trong các điểm đến trên bản đồ du lịch Ninh Thuận.

Lịch sử tháp Chàm Ninh Thuận

Di tích tháp Pô Klong Garai là quần thể tháp Chàm Ninh Thuận được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 13 đầu thế kỷ 14, nằm trên đồi Trầu (Đô Vinh – Tháp Chàm). Đây là một công trình độc đáo, được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật và điêu khắc Chămpa.

Tháp chính thờ vua Pôklông Garai (1151 - 1205). Ông đã có nhiều công lao to lớn đối với dân tộc Chăm ở vùng đất phía nam mới được khai khẩn, nhất là trên lĩnh vực thuỷ lợi .Hơn thế nữa dưới triều vua Pôklông Garai trị vì, đất nước Chăm được hưng thịnh, nhân dân được ấm no.

Truyền thuyết gắn với ngọn tháp này là từ một cuộc thi xây tháp để tránh việc binh loạn giữa vua Pôklông Garai và tướng Hakral của nước Miên, Vua Po Klong Garai xây tháp trên đồi Balhla, còn tướng Hakral xây ở vùng Balhul. Kết cục, bên vua Pô Klong Garai hoàn thành trước, tướng Hakral thua cuộc đành rút quân về.

Tháp Po Klong Garai ở Ninh Thuận có lối kiến trúc, điêu khắc đạt đến độ đỉnh cao, được Bộ Văn hóa xếp vào hạng di tích quốc gia năm 1979 và được Thủ tướng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.

Cách di chuyển đến tháp Chàm Ninh Thuận

Các bạn đi đến ngã 5 Phủ Hà, TP Phan Rang – Tháp Chàm, đi theo đường 21/8 hướng Đà Lạt. Sau đó di chuyển qua đoạn giao nhau với xe lửa, đi thêm một đoạn nữa là đến nơi. Đến Tháp Po Klong Garai, các bạn mua vé vào và tự do tham quan các khu vực của tháp.

Ngoài ra, địa điểm này cũng gần ga Tháp Chàm Ninh Thuận nên các bạn có thể ghé thăm ga và lưu lại cho mình những kỷ niệm ở nơi này. Trước đây có tuyến tàu Đà Lạt – Phan Rang, nhưng tuyến tàu này đã ngừng hoạt động từ năm 1968.

Kiến trúc độc đáo

Kiến trúc Tháp Chàm Po Klong Garai bao gồm 3 tháp chính đó là tháp chính, tháp lửa và tháp cổng. Từ khi mới bước chân lên đồi Trầu, các bạn đã có thể nhìn thấy vẻ đẹp hùng vĩ của tháp chàm đứng sừng sững ở trên đỉnh. Càng đến gần, những đường nét tinh tế cùng lối kiến trúc độc đáo lại càng hiện rõ trước mặt. Hầu hết các tháp đều được xây từ loại gạch nung đến đỏ sẫm, dính lại với nhau bằng dầu rái.

Tháp chàm Poklong Garai ở Ninh Thuận có tháp Cổng, chính là 2 cửa thông nhau theo trục Đông – Tây. Tháp Cổng có độ cao khoảng chừng gần 9m, được chạm trổ những hoa văn hết sức tỉ mỉ. Nơi này cũng là cổng ra vào hành lễ, cúng tế và tiếp đón khách của vua khi xưa.

Ở phía Nam chính là tháp Lửa – nơi có kiến trúc đặc trưng của những ngôi nhà truyền thống của dân tộc Chăm Pa, mang đậm nét văn hóa Sa Huỳnh. Tháp Lửa cao 9,31 mét, dài 8,18m và rộng 5 mét, được thiết kế theo tín ngưỡng Bà La Môn. Hai mái của tháp cong cong hình chiếc thuyền khá giống với mái nhà rông của người dân tộc ở Tây Nguyên. Đây là nơi cúng tế của tu sĩ, nơi để long bào, các vật dụng cần thiết của vua Chăm Pa.

Di chuyển vào sâu hơn nữa chính là Tháp Chính – tâm điểm trong kiến trúc công trình tháp Chàm PoKlong Garai Ninh Thuận. Tháp Chính có 1 cửa chính ở hướng Đông, được điêu khắc hình ảnh thần Siva. Hai trụ đá đỡ tháp được khắc chữ Chăm cổ. Bên cạnh đó, tháp còn có 3 cửa giả hướng ra 3 phía còn lại, tạc tượng các thần ở phía trong.

Tháp chính cao khoảng hơn 20m, thiết kế nhiều tầng. Xung quanh các góc của tháp đều được gắn các tượng đá thú và biểu tượng lửa. Bên trong thờ vị vua có nhiều công lớn trong công cuộc cai trị đất nước với biểu tượng Mukha – Linga.

Trước kia, trong công cuộc khai quật tháp Chàm Ninh Thuận, người Pháp đã tìm thấy một số đồ trang sức và bát làm bằng vàng, bạc. Hiện nay, khi tiến hành khảo cổ tháp, người ta vẫn đưa ra  những giả thuyết về lịch sử cũng như những câu chuyện về ngọn tháp độc đáo này.

Lễ hội tháp Poklong Garai ở TP Phan Rang – Tháp Chàm Hàng năm, ở di tích tháp Po Klong Garai đều được tổ chức các lễ hội nhằm tưởng nhớ công ơn của vị vua Pôklông Garai.

Lễ hội tháp Poklong Garai Ninh Thuận

• Lễ đầu năm: được tổ chức vào tháng Giêng lịch Chăm, là lễ mở cửa tháp Pôklông Garai.
• Lễ cầu mưa: được tổ chức vào tháng 4 theo lịch Chăm.
• Lễ hội Katê: đây là lễ lớn nhất trong năm của người chăm được tổ chức vào tháng 7 theo lịch Chăm. Trong 3 ngày diễn ra lễ Katê, du khách đi du lịch Ninh Thuận có thể được thưởng thức các điệu múa quạt, vũ điệu Siva của các cô gái người Chăm và rất nhiều hoạt động truyền thống khác.
• Lễ Chabun: đây là lễ Cha trong tín ngưỡng của người Chăm, được tổ chức vào tháng 9.

Trải qua những biến cố lịch sử và sự tàn phá của thời gian, tháp Chàm Ninh Thuận vẫn lưu giữ nguyên vẹn hiện vật và giá trị truyền thống trong văn hóa Chăm Pa. Nếu có cơ hội đến với TP Phan Rang – Tháp Chàm, các bạn đừng quên dành thời gian ghé thăm tháp chàm Poklong Garai Ninh Thuận để khám phá những nét văn hóa độc đáo của dân tộc Chăm Pa.

Theo Vietnam Traveller

Số tạp chí: 1025-05/2022

Tác giả: Nguyễn Đức Hùng