Văn hóa ẩm thực Hà Nội - nhìn lại những nét văn hóa cổ

Khi nhắc tới văn hóa ẩm thực Hà Nội, người ta sẽ nghĩ tới vô vàn những món ăn đa dạng đa sắc màu khác nhau như bún, phở, các loại món ăn đường phố phổ biến trong giới trẻ. Nhưng khi nói tới văn hóa cổ ẩm còn được lưu truyền hàng chục năm, bạn hẳn đã bỏ sót một vài thứ phải không? Hôm nay Travelmagvn sẽ chia sẻ chút góc nhìn về nét văn hóa đặc trưng này.

Cốm Vòng

Là đặc sản của người miền châu thổ sông Hồng, Cốm Vòng là một trong những món được gợi nhắc đầu tiên khi nói về văn hóa ẩm thực Hà Nội.

Hiện tại thời tiết Hà Nội đang vào hạ, nhưng giữa những ngày này khi nắng mưa thất thường, một chút se lạnh của đợt rét nàng Bân khiến ta không thể không nhớ một chút về khi trời mùa thu. Vào khoảng giữa tháng Tám âm lịch - tết Trung thu hàng năm, có thể dễ dàng cảm được mùi hương của Cốm Vòng ngập tràn cả trời Hà Nội. Lúc này, hạt cốm tươi như tích tụ cả vị tinh hoa của mùa thu kinh đô, gửi tặng cho con người những hạt sữa cốm thơm ngon nhất.

Có nhiều cách thưởng thức thứ đồ ăn được mệnh danh là tinh hoa ẩm thực của đất trời này. Phổ biến nhất là cốm rang. Cốm xanh được rang giòn và bung nở, thơm lừng, thường được ăn kèm với chuối tiêu chín trứng cuốc của mùa thu, vừa thơm ngon vừa có lợi cho sức khỏe. Đừng vội vàng ăn hết trong chỉ 1 miếng, hãy nhai chậm rãi và từ từ thưởng thức mới thẩm được hết vị thơm, vị bùi, vị ngào ngạt của cốm hòa với vị ngậy và ngọt của chuối chín.

Ngoài ra, những tay nội trợ có thể thỏa sức chế biến các món ăn được làm từ cốm, điển hình như chả cốm, chè/kem cốm dừa, bánh cốm...

Bạn có thể tìm thấy Cốm ở bất cứ khu chợ hay siêu thị nào, nhưng để có được hương vị trọn vẹn và chân thật nhất, hãy đừng ngần ngại tới thăm làng Vòng, phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội, nơi sinh ra thứ thực phẩm trứ danh này.

Phở

Không khó để khẳng định ngay, Phở chính là đại diện cho nét văn hóa ẩm thực Hà Nội. Không phải tự nhiên Phở được chính thống nằm trong từ điển tiếng Anh Oxford và được các ẩm thực gia thế giới công nhận. Tùy sau này món Phở có được phát triển thương mại rộng rãi ở nhiều nơi trên khắp đất nước, trên thế giới, những sẽ không ở đâu có được hương vị ấm áp đặc trưng độc nhất của Phở khi dừng chân lại đất Hà thành.

Một tô phở đặc trưng có sợi phở mềm dai dễ ăn, hành lá, rau gia vị, ớt ngâm, măng chua, tiêu, thịt bò theo yêu cầu (tái, chín...) và đặc biệt quan trọng nhất, thành phần quyết định nên thang điểm của món ăn - chính là nước dùng. Nước dùng ngon sẽ làm cả bữa ăn của bạn như được thỏa mãn.

Ta có thể bắt gặp món Phở ở bất kỳ khu vực nào tại Hà Nội vì tính phổ biến của nó. Nhưng để là một người sành ăn thì hãy sắm cho mình một list các quán ăn tủ đúng điệu của vị Phở nhé. Travelmag cũng sẽ giới thiệu tới các bạn những quán phở đúng điệu nhất Hà Nội ở bài sau nhé.

Chả cá Lã Vọng

Sử sách kể rằng, “Vào những năm thời kỳ Pháp thuộc, ở số 14 Hàng Sơn có một gia đình họ Đoàn sinh sống, họ thường lấy nhà mình làm nơi cưu mang nghĩa quân Đề Thám. Chủ nhà hay làm một món chả cá rất ngon đãi khách, lâu dần thành quen, những vị khách ấy đã giúp gia đình mở một quán chuyên bán món ăn ấy, vừa để nuôi sống gia đình, vừa làm nơi tụ họp. Lâu dần, hai tiếng 'Chả Cá' được gọi thành tên phố. Trong nhà hàng luôn bày một ông Lã Vọng - Khương Tử Nha ngồi bó gối câu cá - biểu tượng của người tài giỏi nhưng đang phải đợi thời. Vì thế khách ăn quen gọi là Chả cá Lã Vọng, ngày nay trở thành tên nhà hàng và cũng là của món ăn. Bí quyết làm chả cá chỉ truyền lại cho người con cả họ Đoàn”.

Món chả cá được ăn ngay trên bếp lửa, đặc điểm giống như khi bạn ăn lẩu vậy vì sau khi được nhà bếp sơ chế, mọi việc chế biến còn lại trên bàn ăn thuộc tầm kiểm soát của bạn. Như vậy làm cho món ăn thêm độc đáo, thơm ngon hơn nhờ được ăn nóng, ăn ngay thì vừa rời lửa. Bia thường được đi kèm với món ăn này.

Tưởng tượng nếu thưởng thức vào ngày mùa đông se lạnh, nhìn anh người yêu đảo chế món ăn, nghe tiếng mỡ tách tách trên da cá, tiếng xèo xèo dậy mùi của các loại rau gia vị, hớp 1 ngụm bia thì sẽ ít có hạnh phúc nào sánh bằng.

Ẩm thực đường phố

Đừng bất ngờ vì món này được xếp thứ 3 trong danh sách văn hóa ẩm thực Hà Nội nha. Chả cá được sinh ra trong thời kỳ Pháp thuộc. Thịt cá lăng được sơ chế bằng việc nướng qua, và rán lại vào chảo mỡ cùng với các loại rau gia vị, trong đó điển hình nhất là rau thì là và hành lá. Và không thể hình thành nên món chả cá lăng này nếu thiếu vị mắm tôm.

Chắc chắn rồi. Ta từng nghe tới ẩm thực đường phố Thái Lan, Hàn Quốc, nhưng không ít người đã công nhận một cách mãnh liệt về ẩm thực đường phố thủ đô như một nét văn hóa ẩm thực Hà Nội thực thụ.

Nghe người xưa nhắc lại, Hà nội xưa đã được biết tới với cái tên Kẻ chợ - nơi sầm uất tựa như hơn Venice của Italy. Tại sao lại là Chợ? Chợ là bộ mặt thương mại, là kinh tế mà cũng là văn hóa trong một xã hội mini bạn đang sống. Mà cũng chính vì là Chợ, nguồn thực phẩm đổ về và được cung cấp cho người dân tại đất thủ đô nhiều và đa dạng vô kể. Từ đó tới nay, các sản vật từ đại chúng tới độc đáo đều được sinh ra từ mảnh đất rồng bay này.

Trên đây chỉ là số ít những đặc sản nằm trong một nét văn hóa ẩm thực Hà Nội. Nếu bạn là người con sinh sống và làm việc tại Hà Nội, hy vọng sau khi hết giai đoạn dịch bệnh mà cả nước đang chống chọi, hãy thưởng thức chính những món quà quý báu mà vùng đất quanh bạn ban tặng. Nếu chưa có dịp đặt chân tới, đừng ngần ngại tới thăm những quán quen nơi chúng tôi sẽ chỉ dẫn ở những bài sau mà không làm bạn thất vọng.

Theo Vietnam Traveller

Số tạp chí: 1007-06/2022

Tác giả: Nguyễn Thị Chung